De vraag van
deze maand komt van André Bus. Hij wil zich graag optimaal voorbereiden op het
triathlonseizoen van 2015, en zijn prestaties optimaliseren. Natuurlijk kan hij
grijpen naar verboden middelen als EPO, maar ook in de triathlonsport worden
controles steeds strenger, en dat is toch wel een risico. Dus, vroeg hij mij,
zijn er natuurlijke manieren om hetzelfde te bereiken als met EPO?
Daarvoor
moeten we eerst weten wat EPO precies doet. EPO, voluit Erythropoëtine, is een
natuurlijk voorkomend hormoon dat bij de mens in de nieren gemaakt wordt, en de
aanmaak van rode bloedcellen (eytrhrocyten) stimuleert (lees hier meer). De rode
bloedcellen transporteren zuurstof in het bloed, en dat zorgt ervoor dat onze
spieren kunnen functioneren. Hoe meer rode bloedcellen in de spieren, hoe meer
zuurstof en dus voor sporters: hoe minder snel je verzuurt. EPO wordt sinds de
jaren ’80 gemaakt als medicijn voor mensen met nierproblemen (die dus zelf geen
EPO kunnen maken). Maar al snel bleek zijn functie als doping in de wielersport,
waardoor het nu bekend staat.
Controles in
de (top)sport op het gebruik van doping zijn de laastste jaren steeds beter
geworden, zodat het gebruik van EPO erg vaak boven water kwam. Tijdens de
dopingcontroles worden bloedtesten gedaan. Hierbij wordt gekeken wat de
hoeveelheid rode bloedlichaampjes in het bloed is, in verhouding met andere
stoffen (de zogenaamde hematocriet-waarde)
(zie hier). Is die waarde te hoog, dan ben je verdacht en kun je een startverbod
opgelegd krijgen. Sporters (en hun artsen) kwamen met steeds slimmere methodes
om een zelfde effect te bereiken als EPO, maar zonder gepakt te worden. Eén
voorbeeld daarvan is bloeddoping: een bloedtransplantatie met bloed van iemand
anders, of van jezelf voordat je hard aan het sporten ging. Maar ik vermoed dat
André iets anders in gedachten had met een natuurlijke manier van EPO.
Een andere
beproefde manier om het Hb-gehalte in het bloed te verhogen is de zogenaamde
hoogtestage: voor langere tijd verblijven op enkele duizenden meters hoogte.
Door de lagere concentratie zuurstof in de lucht daar wordt je lichaam
gestimuleerd om meer rode bloedcellen te maken om voldoende zuurstof te transporteren.
Als je dan weer op Hollands zeeniveau bent heb je meer rode bloedcellen en dus
meer zuurstof in je spieren.
Daarnaast
moet je ervoor zorgen dat je voldoende ijzer binnenkrijgt. Zoals je vorige
maand kon lezen in deze column heeft je lichaam ijzer in je voeding
nodig om hemoglobine te maken, de rode kleurstof in de rode bloedlichaampjes
waar de zuurstof aan kan binden. Zonder ijzer geen hemoglobine en geen zuurstoftransport.
Meer ijzer zorgt er waarschijnlijk niet voor dat je meer hemoglobine maakt,
maar als je toch op hoogtestage gaat kun je maar beter genoeg ijzer
binnenkrijgen.
Daarnaast
zijn er nog heel veel natuurlijke stoffen die een ‘EPO-achtig’ effect toegeschreven
krijgen. Op enigszins vage websites kun
je lezen over de EPO-effecten van rode bietensap, de sauna en het Chinese
kruidenpreparaat Danggui Buxue Tang (zie hier). Hier moet je alleen wel een
korreltje zout bij nemen, sommige van deze ‘resultaten’ zijn alleen nog maar
gehaald in gekweekte cellen of bij hele kleine groepen mensen. Bietensap en de
sauna zijn niet zo schadelijk (en bietensap heeft waarschijnlijk echt wel wat effect),
maar ik zou uitkijken met de vage Chinese kruidenpreparaten.
Alleen, let
op, als je ‘natuurlijke EPO’ té goed werkt, en je té veel rode bloedlichaampjes
maakt, kun je alsnog gepakt worden. Wees dus voorzichtig met de rode bietensap
tijdens je hoogtestage!
