Glutenintolerantie (coeliakie), lactose-allergie, obesitas, astma, chronische vermoeidheid, depressies; het lijkt erop dat een steeds groter deel van de westerse bevolking te maken krijgt met allerlei vervelende kwalen en aandoeningen. Ondanks de vooruitgang van de medische wetenschap de afgelopen decennia kampen veel mensen met ongemakken waar geen medicijnen voor beschikbaar zijn. Ook het deel van de bevolking dat te maken krijgt met kanker en ouderdomsziektes zoals Alzheimer en Parkinson wordt steeds groter. Hoe komt dit toch?
André de Vries (1974) vraagt zich dit ook af op het moment dat hij zelf wordt getroffen door een mysterieuze ziekte (wat later de ziekte van Takayasu blijkt te zijn). Hij voelt zich continu moe en heeft last van allerlei onverklaarbare ontstekingen. De Vries is chemicus en doet op dat moment zijn promotie-onderzoek bij de afdeling genetica van het UMCG, waar hij auto-immuunziekten bestudeert. Uit het onderzoek van zijn groep blijkt dat verschillende van deze immuungerelateerde ziektes (Crohn, multiple sclerose, reuma, diabetes, coeliakie) vergelijkbare genetische oorzaken hebben. De Vries denkt zelf coeliakie te hebben begint aan een gluten-vrij dieet. Hij knapt hiervan wat op, maar op langere termijn lijkt het toch niet te helpen. Als echte onderzoeker legt hij zich hierbij niet neer en speurt het internet af. Ondanks de overload aan informatie weet hij op het world-wide-web goed de zin van de onzin te scheiden en krijgt hij contact met vooraanstaande wetenschappers uit het veld. Hij en zijn vriendin proberen meerdere diëten uit en komen uiteindelijk uit bij het paleo-dieet. Dit bestaat uit veel vlees en vis, fruit en groenten zonder melk- en melkproducten en zonder koolhydraten zoals pasta, rijst, brood en aardappelen. Precies zoals onze voorouders 200.000 jaar geleden leefden, voordat de landbouw en de veeteelt werden uitgevonden. Zou dit de oplossing zijn voor zijn gezondheidsproblemen?
In het eerste deel van het boek beschrijft De Vries in dagboekvorm (soms iets te) uitgebreid wat hij eet en doet en wat het effect daarvan op hem is, tot aan de details van zijn toiletbezoeken. De Vries neemt de lezer letterlijk mee aan tafel en naar al zijn artsen; en hij gelooft dat het paleo-dieet hem beter heeft gemaakt en zal blijven houden. In het tweede deel van het boek beschrijft De Vries zijn gezondheidsproblemen en vertrouwen in het paleo-dieet in de context van de evolutie en de biologie. Hij beschrijft dat de huidige mens genetisch nog vrijwel identiek is aan onze voorouders van 200.000 jaar geleden, en stelt dat de evolutie bij lange na niet snel genoeg is om de mensheid sinds de ontdekking van de landbouw (10.000 jaar geleden) genetisch aangepast te krijgen aan het dieet van granen. Vervolgens richt hij zich op de biologische basis van zijn dieet: waarom zijn bepaalde voedingsmiddelen (granen, melk, nachtschades, peulvruchten) slecht voor ons, terwijl deze juist aangeraden worden door allerlei voedingsadviezen? Hij beschrijft hoe bepaalde onderdelen uit deze voeding (gluten, lectines en saponines) tot een verhoogde darmdoorlaatbaarheid zorgen, met alle gevolgen van dien. Uiteindelijk trekt hij de redelijk vergaande conclusie dat de moderne mens in zijn geheel ziek is door onze voeding.
Wil De Vries iedereen dan aan het paleo-dieet hebben? Gelukkig realiseert hij zich dat dit niet haalbaar is met de huidige omvang van de mensheid. Hij wil zijn boek gebruiken als advies aan artsen, de overheid en iedereen die gezonder wil worden, en hoopt te bereiken dat mensen zich realiseren dat wat je eet in grote mate bepalend is of je wel of niet gezond blijft. In dit opzicht is het boek een nobel streven naar een betere wereld, waarin de economische belangen van de voedings- en farmaceutische industrie overwonnen zullen gaan worden door een betere volksgezondheid door middel van preventie.
Ondertussen kijk ik tijdens de lunch net iets minder argwanend naar de doosjes salades die André iedere dag tevoorschijn tovert terwijl ik zelf geniet van mijn biologische boterhammen met worst of kaas en beker karnemelk. Ook ik geloof dat gezonde voeding kan helpen bij het voorkomen van allerlei gezondheidsproblemen, maar houd het voorlopig nog op mijn standaard Nederlands dieet, waar ik het al 30 jaar goed op doe. Maar of dit genoeg is om gezond oud te worden? De tijd zal het leren...
- Deze recensie verscheen eerder in het GroninGEN, het maandblad van de afdeling Genetica van het UMCG in Groningen -
