Gebouwen pimpen met korstmossen

Op een stormachtige donderdagmiddag in december presenteerden jonge kunstenaars samen met onderzoekers van Nederlandse Genomics-centra hun plannen voor de Designers en Artist for Genomics-Awards. Een prijs voor samenwerkingen tussen kunstenaars en Genomics-centra in Nederland, twee partijen die elkaar anders niet snel zouden treffen. Het unieke van deze prijs is dat échte onderzoekers bijdragen aan de voorstellen, waardoor zowel wetenschappelijk als kunstzinnig uitdagende projecten ontstaan. In de Live Science ruimte van Naturalis kregen 7 finalisten, geselecteerd uit 23 inzendingen, de gelegenheid hun plannen toe te lichten.

Eén van de mooiste voorstellen vond ik die van Charlotte Jarvis samen met het Netherlands Proteomics Centre. Zij willen genetisch gemodificeerde schimmels maken, waarbij in het genoom van de schimmel de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens geschreven staat. Vervolgens willen ze appels besmetten met deze schimmel en ze versturen naar Genomics-centra over de hele wereld. Als verschillende instituten het genoom van de schimmel sequencen, kan de hele wereld kennis nemen van de belangrijke boodschap. Dit plan viel helaas niet in de prijzen.

De jury reikte vier prijzen van 25.000 euro uit, waarmee de teams hun plannen kunnen gaan realiseren. De resultaten hiervan zijn vanaf juni 2012 in Naturalis te zien. Eén van de prijswinnaars was Lionet Billiet samen met het Kluyver Center, die  het plan hebben om met behulp van korstmossen (lichenen) lelijke gebouwen een beetje op te fleuren. Lichenen zijn symbioses tussen schimmels en algen die vaak op stenen groeien, en hebben een karakteristieke gele kleur. Het idee van de kunstenaar is om deze schimmels op grote schaal toe te passen op lelijke grijze betonnen (universiteits)gebouwen (zie plaatje van het biologisch laboratorium in Leiden) om ze zo een beetje op te fleuren. Ook kunnen lichenen functioneren als biosensor voor vervuiling. Helaas groeien ze erg langzaam, dus de jury wenst het team veel geduld met het realiseren van hun plan concrete lichen.

Een ander winnend plan heet Edible Time Machine en gaat in op huidig onderzoek naar de relatie tussen voeding, levensstijl, gezondheid en veroudering. De onderzoekers van het Netherlands Institue for Healthy Aging in Leiden hebben samen met de kunstenaars een vijftal recepten samengesteld waarvan ze denken dat de verouderende bevolking dit over 50 jaar gaat eten. Dit is gebaseerd op onderzoek naar voedingspatronen van mensen die heel oud worden. Verder viel een project met pratende planten in de prijzen, en een plan om urine te gebruiken als monitor voor een gezonde levensstijl.

Kortom, in Naturalis kan volgend jaar een restaurant worden verwacht waarin de 5 menu’s geserveerd worden, een opstelling waarin de bezoeker zijn eigen urine kan analyseren, pratende planten en brokken beton gedecoreerd met schimmels. De prachtige inzendingen laten maar weer eens zien dat biokunst, letterlijk en figuurlijk, springlevend is.

De Designers and Artists for Genomics Awards is een initiatief van het Netherlands Genomics Initiative (NGI) enWaag Society, samen met Naturalis, en het Center for Society and the Life Sciences (CSG). Deze wedstrijd is een stimulans om de samenwerking tussen wetenschappers en kunstenaars, mogelijk te maken. Na een succesvolle eerste editie in 2010/2011 werden op 8 december in Naturalis, Leiden, de prijzen voor de tweede editie uitgereikt.

Dit artikel verscheen op Sciencepalooza