Op 12 en 13 januari bezocht de wereldberoemde evolutie-bioloog en atheïst Richard Dawkins onze mooie stad Groningen. De reden voor zijn bezoek was de opening van het nieuwe Life Sciences gebouw van de RUG, de Linnaeusborg, en daarnaast gaf hij een publieke lezing. De kaartjes hiervoor waren op de dag van verkoop, 6 weken eerder, in no time uitverkocht. Ik was wél een van de gelukkigen die een kaartje wist te bemachtigen, en door de enorme populariteit kwam de universiteit kwam een hoop mensen tegemoet door de lezing live te streamen naar 3 collegezalen in Groningen, en in Uppsala, Göttingen en Gent.
Richard Dawkins gaf zijn lezing op een toepasselijke locatie: een kerk, “a splendid location” in zijn woorden. Hij was blij dat hij in ons land gewoon in het Engels te kunnen spreken. In tegenstelling tot wat veel mensen verwachtten, had Dawkins deze avond niet zijn atheïstische pet op en maakte hij weinig woorden vuil aan het creationisme. In plaats daarvan vertelde hij een prachtig samenhangend verhaal over de geschiedenis van de ontdekking van natuurlijke selectie. Darwin was namelijk niet de eerste die hiermee kwam, zoals veel mensen denken, maar wél de eerste die het aan een groot publiek probeerde uit te leggen. Wetenschapscommunicatie dus.
Tot de tijd van Darwin was het bestaan van een God onomstreden. “If it looks designed, it must be designed” - zoals toen werd uitgelegd door aan de hand van de complexiteit van een horloge door onder andere de Britse Christelijke filosoof William Paley. Dit gold dus ook voor al het leven op aarde. Zo complex, dat móet wel ontworpen zijn. Door pure kans kan zoiets ingewikkelds nooit ontstaan. Daar had Paley gelijk in, maar op dat moment was er geen alternatief voor design. Tot de ontdekking van natuurlijke selectie.
Verschillende naturalisten gingen Darwin voor in hun beschrijving van natuurlijke selectie: Patrick Matthew, Edward Blyth en Alfred Wallace. Echter, alleen de laatste zag in dat deze nieuwe inzichten erg belangrijk zouden worden voor de wetenschap. Hij publiceerde zijn bevindingen in 1855, voor Darwins “On the origin of species” (in 1859). Heeft Darwin zijn werk dan gekopieerd van Wallace? Hoogstwaarschijnlijk niet, het lijkt erop dat beide heren hun bevindingen onafhankelijk van elkaar deden. Darwin kwam zelfs eerder met het idee, maar publiceerde er nog niet over. Kwam dat door zijn religie (of die van zijn vrouw), was hij afgeleid door ander onderzoek waar hij mee bezig was, of was hij een zodanige perfectionist dat hij het idee eerst helemaal wilde uitwerken? Dat zal één van de mysteries van de wetenschap blijven.
Natuurlijke selectie is dus niet alleen door Darwin beschreven, maar hoe heeft hij het dan toch voor elkaar gekregen om alle credits hiervoor te krijgen? Dat komt, volgens Dawkins, doordat Darwin van alle hierboven genoemde naturalisten de enige was die zowel de impact van de ontdekkingen realiseerde, als dat hij het belangrijk vond om nieuwe bevindingen uit te leggen aan het grote publiek. Hij zorgde ervoor, door zijn boek “On the origin of species” dat iedereen over natuurlijke selectie kon lezen. Hierdoor konden de ideeën geaccepteerd worden in de maatschappij. En dat is waarom wij nu allemaal weten wat evolutie is en niet geloven in het scheppingsverhaal of creationisme.
Darwin is hét voorbeeld dat breed communiceren van nieuwe ideeën ontzettend belangrijk is voor publieke acceptatie hiervan. En hij wordt hierin opgevolgd door voorbeeldfiguren zoals Richard Dawkins. In deze lezing gaf Dawkins keihard historisch en wetenschappelijk bewijs dat wetenschapscommunicatie door Darwin ervoor gezorgd heeft dat wij nu massaal niet meer in het scheppingsverhaal geloven. Helaas is, zeker in de VS, de publieke acceptatie van evolutie nog niet tot de hele bevolking doorgedrongen. Sinds de jaren ‘80 zijn daar de percentages van mensen die in het scheppingsverhaal niet meer gedaald en in de UK signaleert Dawkins een trend van moslim-studenten die vinden dat evolutie niet verenigbaar is met de Koran. Winst op dit gebied is volgens Dawkins nog te halen in het uitleggen van de werkelijkheid aan nog meer mensen. Zeker in de VS gebeurt dit bijvoorbeeld in het onderwijs nog niet genoeg.
De stijf uitverkochte lezing illustreerde dat mensen wetenschap wel degelijk interessant vinden en dat door goede voorbeeldfiguren zoals Dawkins popularisering van de wetenschap zeker geen onbegonnen werk is. Wie wordt de Nederlandse Dawkins?
Dit artikel verschijn op ScienceGuide
Tot de tijd van Darwin was het bestaan van een God onomstreden. “If it looks designed, it must be designed” - zoals toen werd uitgelegd door aan de hand van de complexiteit van een horloge door onder andere de Britse Christelijke filosoof William Paley. Dit gold dus ook voor al het leven op aarde. Zo complex, dat móet wel ontworpen zijn. Door pure kans kan zoiets ingewikkelds nooit ontstaan. Daar had Paley gelijk in, maar op dat moment was er geen alternatief voor design. Tot de ontdekking van natuurlijke selectie.
Verschillende naturalisten gingen Darwin voor in hun beschrijving van natuurlijke selectie: Patrick Matthew, Edward Blyth en Alfred Wallace. Echter, alleen de laatste zag in dat deze nieuwe inzichten erg belangrijk zouden worden voor de wetenschap. Hij publiceerde zijn bevindingen in 1855, voor Darwins “On the origin of species” (in 1859). Heeft Darwin zijn werk dan gekopieerd van Wallace? Hoogstwaarschijnlijk niet, het lijkt erop dat beide heren hun bevindingen onafhankelijk van elkaar deden. Darwin kwam zelfs eerder met het idee, maar publiceerde er nog niet over. Kwam dat door zijn religie (of die van zijn vrouw), was hij afgeleid door ander onderzoek waar hij mee bezig was, of was hij een zodanige perfectionist dat hij het idee eerst helemaal wilde uitwerken? Dat zal één van de mysteries van de wetenschap blijven.
Natuurlijke selectie is dus niet alleen door Darwin beschreven, maar hoe heeft hij het dan toch voor elkaar gekregen om alle credits hiervoor te krijgen? Dat komt, volgens Dawkins, doordat Darwin van alle hierboven genoemde naturalisten de enige was die zowel de impact van de ontdekkingen realiseerde, als dat hij het belangrijk vond om nieuwe bevindingen uit te leggen aan het grote publiek. Hij zorgde ervoor, door zijn boek “On the origin of species” dat iedereen over natuurlijke selectie kon lezen. Hierdoor konden de ideeën geaccepteerd worden in de maatschappij. En dat is waarom wij nu allemaal weten wat evolutie is en niet geloven in het scheppingsverhaal of creationisme.
Darwin is hét voorbeeld dat breed communiceren van nieuwe ideeën ontzettend belangrijk is voor publieke acceptatie hiervan. En hij wordt hierin opgevolgd door voorbeeldfiguren zoals Richard Dawkins. In deze lezing gaf Dawkins keihard historisch en wetenschappelijk bewijs dat wetenschapscommunicatie door Darwin ervoor gezorgd heeft dat wij nu massaal niet meer in het scheppingsverhaal geloven. Helaas is, zeker in de VS, de publieke acceptatie van evolutie nog niet tot de hele bevolking doorgedrongen. Sinds de jaren ‘80 zijn daar de percentages van mensen die in het scheppingsverhaal niet meer gedaald en in de UK signaleert Dawkins een trend van moslim-studenten die vinden dat evolutie niet verenigbaar is met de Koran. Winst op dit gebied is volgens Dawkins nog te halen in het uitleggen van de werkelijkheid aan nog meer mensen. Zeker in de VS gebeurt dit bijvoorbeeld in het onderwijs nog niet genoeg.
De stijf uitverkochte lezing illustreerde dat mensen wetenschap wel degelijk interessant vinden en dat door goede voorbeeldfiguren zoals Dawkins popularisering van de wetenschap zeker geen onbegonnen werk is. Wie wordt de Nederlandse Dawkins?
Dit artikel verschijn op ScienceGuide
Dank voor het verslag! Een detail: het feit dat mensen vinden dat de evolutietheorie conflicteert met monotheïstische doctrines is prima. Je hoeft niet theïstisch te zijn om een conflict daartussen te zien.
BeantwoordenVerwijderenWel fout is de conclusie dat de evolutietheorie dat conflict verliest.